Planszówki

Jak powstało Scrabble? Historia najpopularniejszej na świecie gry słownej

Scrabble to jedna z najbardziej znanych na świecie słownych gier planszowych. Niebawem od jej powstania minie już 90 lat. Od czasu pierwszego wydania reguły gry oraz naliczanie punktów pozostało niezmienne. Jedyne, co się zmienia, to niesłabnąca popularność tej kultowej już gry.

Kto wymyślił Scrabble?

Początki gry sięgają 1931 roku i związane są z osobą Alfreda Buttsa, bezrobotnego architekta, który zainspirowany książką “Złoty żuk” autorstwa Edgara Poe, wymyślił reguły swojej gry. Zauważył, że wszystkie istniejące tytuły da się podzielić na trzy główne kategorie: gry liczbowe, gry ruchu oraz anagramy. Wpadł na pomysł, że stworzy coś, co będzie łączyło wszystkie te typy. I to mu się udało, bo gra odbywa się na punkty, na planszy i zawiera zabawę słowną.

Aby ustalić, ile poszczególnych liter zawierać powinien pełen zestaw gry, analizował tytułowe strony New York Timesa i sprawdzał, jak często poszczególne z nich tam występują. Zasady gry są bardzo proste i polegają na tym, z wylosowanych z woreczka 7 liter stworzyć jak najbardziej punktowany wyraz, uwzględniając premiowane pola na planszy.

Początkowo gra nosiła nazwę “Lexiko”, a następnie twórca zmienił ją na “Cros Cross Words” (lub jak podają niektóre źródła – “Criss-Cross”). Niestety, kiedy zaczął szukać producenta, chętnego na wydanie gry, nikt nie był zainteresowany. Sfrustrowany Butts sprzedał prawa do niej wielbicielowi gier Jamesowi Brunotowi. Ten, jako prawnik i przedsiębiorca wyczuł dobry interes. Po wprowadzeniu kilku zmian – w tym nazwy “Scrabble” – rozpoczął jej promocję. W 1948 roku zdobył patent, a potem rozpoczęła się masowa – jak na tamte czasy – produkcja. Co ciekawe, sam Butts i jego żona otworzyli fabrykę “Scrabble”, na czym dorobili się pokaźnego majątku. Choć od każdego egzemplarza dostawał zaledwie 5 centów, to jednak szybko jego roczny dochód z praw do gry przekroczył 50 tysięcy dolarów. Alfred Butts zmarł w 1993 roku i do tej pory jego nudna początkowo gra sprzedała się w przeszło 100 milionach egzemplarzy.

Różne wersje językowe

Wraz ze zdobywaniem popularności, “Scrabble” zaczęło pojawiać się także w innych językach. Od wielu lat dostępne jest także w wersji polskiej. Grać można zarówno w tradycyjną planszową wersję, jak i online. Liczba fanów “Scrabble” w Polsce sukcesywnie rośnie. Od dłuższego już czasu – dokładnie od 1997 roku – działa Polska Federacja Scrabble, która organizuje ogólnopolskie i lokalne turnieje tej gry, prowadzi też rankingi najlepszych graczy. Liczba klubów zrzeszających scrabblistów w Polsce przekroczyła już 30. Wcześniej, bo już w 1993 roku, rozegrano pierwsze krajowe mistrzostwa.

Zainteresowanie grą na rynku polskim pojawiło się na przełomie lat 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku. Najpierw pojawiały się różne gry słowne oparte na zasadach “Scrabble”. Pierwsza w 1979 roku była „Krzyżanka”, stworzona przez Lecha Pijanowskiego. Potem były jeszcze inne gry, aż wreszcie rozpoczęto popularyzację klasycznego “Scrabble” w Polsce.

Mistrz, który nie wie, co układa

Istnieje kilka metod na zwycięską passę w “Scrabble”. Wygrana należy tu albo do osoby, która świetnie zna swój język, albo do tego, kto ma najlepszą pamięć. Kilka lat temu szerokim echem w środowisku fanów gry rozeszły się wieści z mistrzostw francuskojęzycznych, w których zwycięzcą został Nowozelandczyk Nigel Richards. Chcąc po zwycięstwie podziękować publiczności, poprosił o… pomoc tłumacza. Po francusku potrafił powiedzieć jedynie “dzień dobry”. To jeszcze bardziej pokazuje, jak wyjątkową grą jest “Scrabble”.